Is Reggio Emilia altijd een bewuste keuze?

Dat is de vraag. Reggio Emilia is populair in de Nederlandse kindercentra. Men laat zich graag inspireren door deze benadering. De vraag is enkel hoe bewust wordt deze keuze gemaakt. Veel kinderopvangorganisaties beschrijven Reggio Emilia in hun beleid als inspiratiebron voor de creatieve ontwikkeling van kinderen. Wanneer ik hun website en andere communicatiemiddelen bekijk zie ik niet of nauwelijks de elementen van de benaderingswijze terug. En dat roept vragen op.

Een beleidsplan geeft weer hoe je over kinderopvang denkt en hoe je daar invulling aan geeft. Bij deze kindercentra zit er ergens een gat tussen wens en werkelijkheid. Hoe kan dat? Is er onvoldoende kennis of vaardigheden in huis om er handen en voeten aan te geven? Is er verdeeldheid binnen de organisatie met betrekking tot pedagogiek? Of is het gebrek aan visie en schrijft men wat de concurrentie ook schrijft?

Als ik in gesprek ben met managers en pedagogisch medewerkers, hoor ik een aantal punten vaak terugkomen. Zijn willen wel, maar:

• Er is geen ruimte voor een atelier
• De materialen zoals lichttafels en natuurlijke materialen zijn kostbaar.
• Documenteren is tijdrovend en prijzig door het printen van fotomateriaal.

Alle excuses hebben een overeenkomst. Er wordt gekeken naar wat niet kan. Reggio Emilia is een benaderingswijze en geen methode. Je kunt daardoor laten inspireren door de filosofie en eruit pakken wat wel haalbaar is. Met een paar simpele dingen kun je al meer de filosofie uitstralen. En met een paar stappen kun je eenvoudig Reggio Emilia in je handelen terug laten komen. Ik beschrijf een paar voorbeelden:

Ruimte en materialen

Geen ruimte voor dat atelier, maak gebruik van de groep, de hal of waar het mogelijk is. Reggio Emilia gaat namelijk vooral over ruimte bieden in de breedste zin van het woord. Is er ruimte voor het kind om zelfstandig te mogen ontdekken? Is het activiteitenprogramma vooraf al ingevuld waardoor het kind enkel nog maar kan volgen? Welke ruimte krijgen de materialen? Alles in kasten en dichte bakken of toch meer open en aantrekkelijk gepresenteerd.

Ruimte geven is ook kiezen om iets weg te laten. Je hoeft het niet weg te gooien, maar kunt spelmateriaal circuleren binnen het centrum. Ik zie met regelmaat overvolle groepen met hoekjes die nauwelijks ruimte bieden aan 3 kinderen. Er lijkt geen keuze gemaakt te zijn. Er wordt daarnaast heel erg gedacht in jongens en meisjes hoeken. En dat belemmerd onze kijk op inrichten en spelimpulsen. Zorg dat de hoeken zowel jongens als meisjes aanspreken. Lees eens het blog over de aantrekkelijke bouwhoek voor tips. Denk meer in handelingen. Waarmee kun je bouwen? Waarmee kun je de motoriek versterken? Welke materialen bieden de mogelijkheid tot rollenspel? Moet het een heel kostuum zijn of is een pet voldoende? Moet het speelgoed zijn of mag het ook spelmateriaal zijn? (blog) Geef ruimte aan verbeeldingskracht en vindingrijkheid. Kijk naar wat er is. Wat kun je daarmee en welke ontwikkelingsgebieden hebben daar baat bij?

Presenteren van werken

Reggio Emilia presenteert werken van kinderen op ooghoogte. Het biedt kinderen de gelegenheid om hun werk nogmaals te bekijken en te reflecteren. Wat ging goed en wat ging niet goed? Hoe kan ik dat de volgende keer beter doen. Het ophangen van werken op ooghoogte draagt ook bij aan de interactie tussen kinderen. Samen kijken en vergelijken. Deze is van mij! Welke is van jou? Wanneer de werken buiten gezichtsveld worden opgehangen, mist het de functie voor de kinderen.

De werken van kinderen combineren met korte notities en foto’s zorgt dat de processen van kinderen worden gevisualiseerd. Het draagt ook bij aan het versterken van het pedagogisch inzicht van de medewerker. Kinderen worden letterlijk in beeld gebracht, waardoor medewerkers de kinderen steeds beter leren kennen. De korte notities bestaan uit uitspraken van kinderen, beschrijvingen van de activiteit, het proces en de gebruikte materialen. Het printen van foto’s kan inderdaad kostbaar zijn en het laten printen bij een fotoservice zorgt dat de presentaties van de werken minder actueel zijn. Je kunt dat oplossen door te werken met digitale fotolijstjes of goedkopere tablets. De kosten zijn eenmalig en overzichtelijk.

Kortom wanneer je denkt in mogelijkheden, dan vallen obstakels weg. Je merkt dan dat veelgebruikte excuses onnodig waren en vooral ‘onwil’ blootlegt. Je hoeft ook niet alles in een keer aan te passen. Je kunt per ruimte kijken. Hoe kunnen wij deze meer “Reggio” maken? Maak het desnoods nog kleiner. Wat staat er in deze kast? Wat is “Reggio” en wat niet? Laten wij eens de niet “Reggio” materialen weghalen. Wat gebeurt er dan op de groep? Geef het een maand de tijd en evalueer de periode. Stapje voor stapje kun je het beleidsplan en de werkvloer samenbrengen. En kom je er niet uit? Neem dan gerust contact op met Creative like kids. Ik denk vrijblijvend met je mee?

december 2022